بررسی نقوش به کار رفته در منسوجات دوران هخامنشی و ساسانی و مقایسه آن با عناصر نقشی دوره صفوی

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

دانشجوی کارشناسی‌ارشد ایران‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی

10.22034/is.2021.711259

چکیده

در بسیاری جوامع، منسوجات نقش حیاتی در زندگی اجتماعی، اقتصادی و مذهبی ایفاء کرده‌اند. پیشینه بافندگی در ایران به هزاره‌های پیش از میلاد می‌رسد، همچنین شیوه تولید و نقوش منسوجات، خود منبع مهمی برای شناخت شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و جغرافیایی هر منطقه‌ای از ایران است. بی‌شک اعتقادات مذهبی هر ملتی در بسیاری از مظاهر زندگی معنوی و مادی آنها نمود می‌یابد و هر جامعه‌ای به نحوی خاص عقاید مذهبی خود را با اشکال و رموز مختلف بر روی آثار مختلف پیرامون خود منعکس می‌سازد. از آن جایی که تأثیرپذیری یک دوره از دوره‌ای دیگر همواره جزء مباحثی است که به یافته‌های تاریخ هنر و فلسفه هنر کمک می‌کند، بنابراین، در این پژوهش سعی در ردیابی عناصر نقوش منسوجات دوره هخامنشی و ساسانی با توجه به کیفیت فرمی و محتوایی آنها، در منسوجات دیگر دوره درخشان فرهنگ و هنر ایران، یعنی دوران طلایی صفوی شده است که به عنوان دوره اوج درخشش هنر پارچه‌بافی ایران به شمار می‌رود. دسته‌بندی کلی نقوش گواه آن است که نقش‌ها در دوران هخامنشی، ساسانی و عصر صفوی به طور وضوح به دو گروه تجریدی و نقوش واقع‌گرایانه قابل بازشناسی و تفکیک هستند. این پژوهش به بررسی علمی، نماد شناسانه و تطبیقی نقوش منسوجات در دوران هخامنشی و ساسانی پرداخته و با ذکر مقایسه‌ای عناصر با یکدیگر به تأثیرپذیری عصر صفوی از این نقوش اشاره کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

بررسی نقوش به کار رفته در منسوجات دوران هخامنشی و ساسانی و مقایسه آن با عناصر نقشی دوره صفوی

نویسنده [English]

  • شهین محتوای
دانشجوی کارشناسی‌ارشد ایران‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی
چکیده [English]

در بسیاری جوامع، منسوجات نقش حیاتی در زندگی اجتماعی، اقتصادی و مذهبی ایفاء کرده‌اند. پیشینه بافندگی در ایران به هزاره‌های پیش از میلاد می‌رسد، همچنین شیوه تولید و نقوش منسوجات، خود منبع مهمی برای شناخت شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و جغرافیایی هر منطقه‌ای از ایران است. بی‌شک اعتقادات مذهبی هر ملتی در بسیاری از مظاهر زندگی معنوی و مادی آنها نمود می‌یابد و هر جامعه‌ای به نحوی خاص عقاید مذهبی خود را با اشکال و رموز مختلف بر روی آثار مختلف پیرامون خود منعکس می‌سازد. از آن جایی که تأثیرپذیری یک دوره از دوره‌ای دیگر همواره جزء مباحثی است که به یافته‌های تاریخ هنر و فلسفه هنر کمک می‌کند، بنابراین، در این پژوهش سعی در ردیابی عناصر نقوش منسوجات دوره هخامنشی و ساسانی با توجه به کیفیت فرمی و محتوایی آنها، در منسوجات دیگر دوره درخشان فرهنگ و هنر ایران، یعنی دوران طلایی صفوی شده است که به عنوان دوره اوج درخشش هنر پارچه‌بافی ایران به شمار می‌رود. دسته‌بندی کلی نقوش گواه آن است که نقش‌ها در دوران هخامنشی، ساسانی و عصر صفوی به طور وضوح به دو گروه تجریدی و نقوش واقع‌گرایانه قابل بازشناسی و تفکیک هستند. این پژوهش به بررسی علمی، نماد شناسانه و تطبیقی نقوش منسوجات در دوران هخامنشی و ساسانی پرداخته و با ذکر مقایسه‌ای عناصر با یکدیگر به تأثیرپذیری عصر صفوی از این نقوش اشاره کرده است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • منسوجات
  • نقوش
  • هخامنشی
  • ساسانی
  • صفوی